1-Basın ve medya hukuku nedir?
Basın ve medya hukuku; yapımcı, yayıncı ve işbu sektörde çalışanlar arasında ortaya çıkan uyuşmazlıklarda, basın veya medya şirketleri ile idari merciler arasında ortaya çıkan uyuşmazlıklarda, yazılı, görsel ve işitsel medya ile yaşanan anlaşmazlıklarına çözümler bulmayı amaçlayan önemli bir hukuk alanıdır.
2- Basın yayın araçları olarak kabul edilen kanunda açıkça düzenlenen durumlar hakkında bilgi verir misiniz?
Basın ve yayın bir diğer deyişle kitle iletişim araçları, günlük dilde radyo, televizyon, gazete, dergi gibi elektronik veya yazılı basın organlarını anlatmak için kullanılmaktadır. Tarihten günümüze gelen süreç içerisinde baktığımızda, toplumların aydınlanmasında, reaksiyon göstermesinde basının önemli bir rolü vardır.
3-Günümüzde çok sık kullanılan sosyal medya basın yayın olarak kabul edilebilinir mi?
Mevcut hukuk sistemimiz, sosyal medyayı bir “basın yayın” aracı olarak kabul etmektedir. Bu nedenle hukuki açıdan ilginç uygulamalar ortaya çıkmaktadır.
4-Basın yoluyla işlenen suçlar nelerdir?
Basın suçları, basılmış eserin içeriğine ilişkin suçlar (basın suçları) ve basın düzenine karşı işlenen suçlar (basın zabıta suçları) olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Basın suçu, basılı eserin içeriği ile ilgili suçlardır. Bunlar da dar anlamda basın suçları ve basın yoluyla işlenen suçlar diye ikiye ayrılmaktadır.
5-Basın Kanunu’nda düzenlenen suçlar nelerdir?
Aleniyeti veya yayını unsur ya da ağırlaştırıcı neden olarak kabul eden suçlara ek olarak teşvik, tahrik, propaganda, övme, telkin, ifşa hareketleri ile işlenen suçlar, şartları oluştuğu takdirde dolandırıcılık, şantaj gibi suçlarda da basın araç olabilir.
6- Sık sık televizyonda da gördüğümüz Basın Press ne anlama gelmektedir?
Basın bülteni; şirket, kişi ya da projelere dair haber değeri taşıyan bir konunun basın organlarına ve gazetecilere dağıtılmasında kullanılan etkili bir iletişim aracıdır. Uluslararası Halkla İlişkiler Derneği (IPRA), basın bültenini "Hedef kitlelerde algıyı şekillendirmeye yönelik atılan adımlar" olarak tanımlanmaktadır.
7- Basılmış eserin hukuki anlamı hakkında neler söylemek istersiniz?
Basın Kanun’unun 2. maddenin a bendi uyarınca basılmış eser, “Yayımlanmak üzere her türlü basım araçları ile basılan veya diğer araçlarla çoğaltılan yazı, resim ve benzeri eserler ile haber ajansı yayınları”; b bendi uyarınca yayım ise “Basılmış̧ eserin herhangi bir şekilde kamuya sunulması” şeklinde ifade edilmiştir.
8- Basın hukukunun temel ilkeleri nelerdir?
Basın hukukunun en önemli ilkesi basın özgürlüğüdür. Basın özgürlüğü; haber, fikir ve düşünceleri, çoğaltıcı araçlarla serbestçe açıklayabilme özgürlüğünü ifade etmektedir. Basın özgürlüğü Anayasa’nın 28. Maddesi ile 5187 sayılı Basın Kanunu’nun 3. Maddesinde düzenlenmiştir. Basın Kanunu’nun 3. maddesinde “Basın özgürdür. Bu özgürlük; bilgi edinme, yayma, eleştirme, yorumlama ve eser yaratma haklarını içerir.
Basın özgürlüğünün kullanılması ancak demokratik bir toplumun gereklerine uygun olarak; başkalarının şöhret ve haklarının, toplum sağlığının ve ahlâkının, millî güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği ve toprak bütünlüğünün korunması, Devlet sırlarının açıklanmasının veya suç işlenmesinin önlenmesi, yargı gücünün otorite ve tarafsızlığının sağlanması amacıyla sınırlanabilir.” hükmü yer almaktadır. Bu düzenlemede basının özgürce yayın yapmasının güvence altına alındığı görülmektedir.
Ancak basın özgürlüğü sınırsız olmayıp, hukuk düzeni tarafından belirtilen sınırlara tabidir. Basın tarafından yapılan yayınlarda Anayasa’nın Temel Hak ve Özgürlükler bölümü ile Türk Medeni Kanunu’nun 24. ve 25. maddelerinde yer alan ve yine özel yasalarla güvence altına alınmış bulunan kişilik haklarına saldırıda bulunmamak, kişilik haklarına saygı göstermek, bunlara saldırı niteliği taşıyabilecek tutum ve davranışlardan kaçınmak yasal ve hukuki bir zorunluluktur.
9-Televizyon ve Radyo Yayınlarına RTÜK Tarafından verilen cezalar nelerdir?
6112 sayılı Basın Kanunu’nun 32. Maddesinde düzenlenen RTÜK tarafından yayıncı kuruluşlar hakkında uygulanan idari yaptırımlar düzenlenmiştir. İlgili düzenleme uyarınca üst kurulun yayıncı kuruluşlar hakkında uyguladığı idari yaptırımlar; uyarı, durdurma ve idari para cezası şeklinde olmak üzere üçe ana başlık altında incelenmektedir. Ancak idari yaptırımlar yalnızca bunlar olmayıp ihlalin niteliğine göre, geçici yayın durdurma ve yayın lisansının iptali de söz konusu olabilmektedir.
10-RTÜK tarafından verilen idari cezalara karşı yapılması gerekenler nelerdir?
6112 sayılı Basın Kanunu’nun 32. Maddesinin 4. Fıkrası uyarınca, “Bu Kanun hükümlerine göre verilen idarî yaptırım kararlarına karşı 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdarî Yargılama Usulü Kanunu hükümlerine göre yargı yoluna başvurulur.” Söz konusu madde gereğince RTÜK tarafından verilen keyfi ve kanuna aykırı olan kararlara karşı 15 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde idari işlemin iptaline ilişkin dava açılabilmektedir.
11-Basın yolu ile işlenen suçlarda yakalanma kararı verilmesinin hukuki yaptırımı nedir?
Basın yoluyla işlenen suçlardan dolayı 6112 sayılı Basın Kanunu’nun sadece 22. maddesinde hapis cezası öngörmüş ve 18 ve 22. maddelerindeki suçlar dışında para cezasının hürriyeti bağlayıcı cezaya çevrilmesini kabul etmemiştir. Bu nedenle sırf para cezasını gerektiren ve basın yoluyla işlenen suçların kovuşturulması sırasında sorumlu müdürle, yayınlatanın özgürlüğünü kısıtlayıcı, tutuklama yakalaması ve tutuklama gibi bir işlem yapılamamalıdır. Yapıldığı takdirde ilgili süjenin sorumluluğu söz konusu olmaktadır.
